بازار خوی، سومین بازار تاریخی ایران با معماری خاص

معرفی بازار

در بافت قدیمی شهر خوی، بازار قدیمی خوی قرار دارد که از نظر تاریخ نویسان و بسیاری از جهانگردان، یکی از زیباترین بازارهای ایران بعد از بازار تبریز، اصفهان و شیراز است. بازار شکلی مستطیلی دارد و به ‌علت نوسازی و گسترش شهر خوی در چند دهه اخیر تغییراتی در آن به وجود آمده است.

این بازار از چندین راسته بازار سرپوشیده، تعدادی سرا، چندین چهارسو و گذرهای قدیمی تشکیل شده است، هرچند مقادیر زیادی از راسته بازارها، کاروانسراها و سایر واحدهای مربوط، بعدها به آن اضافه شدند، مقادیری که از بازار باقی‌مانده‌، بسیار باارزش و دارای اتصال منظم است و در مجموع از نظر معماری متناسب و هماهنگ به‌ نظر می‌‌رسد.

با توجه به ویژگی‌های معماری و اقلیمی، بازار خوی مانند بازارهای اصفهان، بازار کرمان و بازار سرپوشیده اراک، فاقد تزیینات خاص گچ‌بری، کاشی‌کاری و کتیبه است؛ تنها در برخی قسمت‌ها، مخصوصا در چهارسوهای آن نظم و دقت قابل توجهی در کاربرد و رگه‌چینی آجر به‌کار برده‌اند.

تاریخچه بازار

شهرستان خوی به دلیل  قرار گیری در کنار جاده های معروف بازرگانی مانند: جادّه ابریشم، مکّه یولی، راه طرابوزان به جلفا و…و به جهت آنکه مرکز اقتصادی بود، از گذشته دارای کاروانسراهای بیشماری جهت تخلیه کالا و استراحت بازرگانان بود و همچنین بازار وسیع و گسترده‌ای جهت معامله کالاهای مختلف داشته است.

در دوره های مختلف تاریخی به علّت وجود سوانح طبیعی و انسانی، این شهر تاریخی رو به نابودی گذاشته، به تدریج شهری نو و جدید کنار آن شکل گرفت اما بازار قدیمی فعلی شهر خوی مربوط به آبادانی سال های اخیر است که از اواخر قرن دوازده هجری شروع شده است.

معماری بازار

هم اکنون بازار خوی از چند راسته بازار سرپوشیده و سراها و میدان های قدیمی که بازمانده بافت بزرگتری می باشد، تشکیل شده است، مصالحی که در ساختمان بازار به کار رفته عبارت اند از: ملاط گچ و خاک و آجر. تمام کار توأم با سادگی بوده و در بعضی قسمت های بنا، نمای سنگی، مخصوصا" در چهار سوها وجود دارد، در قسمت پی نیز از سنگ استفاده شده و فاقد تزئینات جالب توجّهی، چه از نظر آجر چینی و یا گچ بری و نقّاشی می‌باشد. از قسمت های قابل توجّه این مجموعه این است که، هر کدام از راسته ها، مربوط به شغل معینی بوده و به نام همان شغل، مانند: مسگر بازار، بورکچی بازار، زرگر بازار، خرازی بازار، فرشچی بازار و… نامیده می شد.